Ten opzichte van de jaarrekening 2023 is het risicoprofiel geactualiseerd. In onderstaande tabel zijn de risico's weergegeven.
Tabel: Risico-inventarisatie PB 2025
Risico-inventarisatie PB2025 | ||||
nr. | Risico | Kans | Financieel gevolg | aandeel |
|---|---|---|---|---|
1 | Mogelijke hogere uitgaven voor WMO en jeugdzorg. | 75% | 2.600.000 | 27% |
2 | In PB2025 is in totaal afgerond € 8,5 miljoen aan ombuigingen opgenomen vanuit voorstellen in kadernota 2025. We moeten ermee rekening houden dat niet alle ombuigingen volledig gerealiseerd gaan worden . (Grove inschatting van 25%). | 25% | 2.000.000 | 21% |
3 | Bezuinigingsmaatregelen van het Rijk | 50% | 1.000.000 | 10% |
4 | Standaard risico met betrekking tot de Participatiewet: | 50% | 1.000.000 | 10% |
5 | Kosten van personele inzet. Door nieuwe, vaak meer flexibele taken, is huidige personele inzet vaak niet voldoende. Dit i.c.m. krapte op arbeidsmarkt. | 50% | 500.000 | 5% |
6 | Aanvullende bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen / verbonden partijen i.v.m. mogelijke negatieve exploitatie. | 25% | 500.000 | 5% |
7 | Overheveling SPUK-uitkeringen naar gemeentefonds | 50% | 500.000 | 5% |
8 | Kosten voor klimaatopgave | 50% | 300.000 | 3% |
9 | Beheer openbare ruimte en vastgoed: mogelijke meerlasten als gevolg van prijsstijgingen bouwmaterialen en grondstoffen en door vertraging agv stikstofproblematiek . | 50% | 250.000 | 3% |
10 | Implementatie Omgevingswet | 75% | 250.000 | 3% |
11 | Minima- en armoedebeleid: hogere kosten agv economische ontwikkelingen | 75% | 250.000 | 3% |
12 | Meerkosten als gevolg van hoge inflatie en CAO-ontwikkelingen. | 25% | 200.000 | 2% |
13 | Overige risico's (stelpost) | 10% | 250.000 | 3% |
Totaal risicoprofiel bij PB2025: | 9.600.000 | 100% | ||
Toelichting op de kolommen
De kolom “risico” bevat de omschrijvingen van risico's (gebeurtenissen) die kunnen leiden tot een (nadelig) financieel gevolg. De waarschijnlijkheid dat de omschreven risico's zich daadwerkelijk voordoen wordt getoond in de kolom “kans”. Via de kolom “financieel gevolg” wordt getoond wat de financiële gevolgen zijn van het zich voordoen van het risico. Dit is een inschatting van het maximale financiële effect van het betreffende risico. De kolom “aandeel” geeft aan welk aandeel het betreffende risico heeft in het totaal van alle mogelijke financiële risico's. Zichtbaar is dat de top 5 risico's 74% uitmaken van alle mogelijke risico's.
Voor deze paragraaf merken we het totaalbedrag aan als risicoprofiel.
Ten opzichte van de jaarrekening 2023 (laatste bijstelling) is de omvang van het risicoprofiel licht afgenomen van afgerond € 9,7 miljoen naar € 9,6 miljoen. De top vijf posten lichten we hierbij kort toe.
1. Hogere uitgaven voor WMO en Jeugdzorg
a) Toename zorgvraag: De zorgvraag van inwoners is de afgelopen jaren onverminderd op onderdelen sterk toegenomen en daarmee ook de kosten voor deze zorg. Tegelijkertijd blijven zorgvragen een onvoorspelbaar karakter dragen in wanneer zij zich gaan voordoen, wat de aard en duur ervan is en tot welk financieel beslag dit leidt. Vanwege de wettelijke zorgplicht en de afgesloten contracten met aanbieders tot en met 2026 is de beïnvloeding hiervan gering.
In deze begroting 2025-2028 zijn de budgetten voor Jeugd en Wmo op basis van de kadernota substantieel verhoogd. Het risicobedrag is daarom bijgesteld naar € 1.000k (was € 3.000k in jaarrekening 2023).
b) Kostenstijgingen: In het najaar wordt het definitieve indexeringspercentage 2025 vastgesteld m.b.t. de tarieven voor Huishoudelijke Verzorging, Dagelijkse ondersteuning, Hulpmiddelen, Wmo en Jeugdzorg. Het voorlopige voorstel van de MGR gaat uit van aanpassing met 5,28%. Dit zou een kostenstijging betekenen van afgerond € 1,6 miljoen. (nieuw risicobedrag t.o.v. de jaarstukken 2023).
Beheersmaatregel: Monitoren, proactief acteren en indien nodig en mogelijk, maken van nieuwe keuzes in het proces van het koersdocument sociaal domein.
2. Ombuigingen
In de vastgestelde Kadernota 2025 is voor totaal € 8,5 miljoen voor de jaarschijf 2025 aan ombuigingen opgenomen. Deze ombuigingen zijn verwerkt in de begroting 2025. Deze posten zijn kritisch beoordeeld qua omvang en planning. In de uitwerking is het desalniettemin verstandig om ermee rekening te houden dat de ombuigingsbedragen mogelijk deels of pas in een later stadium dan gepland gerealiseerd kunnen worden. Hiervoor nemen we een risicobedrag op van € 2 miljoen (nieuw t.o.v. de jaarstukken 2023).
Beheersmaatregel: Ombuigingsmaatregelen concreet invullen door gerichte plannen en uitvoering van bijbehorende acties. Periodiek monitoren op realisatie en tijdig bijstellen indien nodig.
3. Bezuinigingsmaatregelen van het Rijk
Het ministerie van financiën heeft begin augustus 2023 een ombuigingslijst opgesteld en deze lijst bevat een overzicht van mogelijkheden om uitgaven te verlagen om daarmee de overheidsfinanciën te verbeteren. Dit overzicht van ombuigingen biedt technische ondersteuning voor politieke keuzes. De maatregelen zijn technisch vorm gegeven. Dit wil zeggen dat bekeken is of de maatregelen technisch mogelijk zijn, zonder daarbij een inhoudelijk of politiek oordeel te geven over de maatregelen. In deze lijst zijn besparingen opgenomen m.b.t. de gemeentelijke financiën. Dit betreft onder andere:
- overhevelen van specifieke uitkeringen naar het gemeentefonds en het afschaffen van het BTW-compensatiefonds (BCF): deze acties zouden gepaard gaan met door te voeren kortingen vanuit de gedachte dat beide voorstellen zouden moeten leiden tot een besparing op gemeentelijke lasten.
- toepassen van een generieke korting op het gemeentefonds.
Het nieuwe kabinet zal hierover besluiten moeten nemen. Tot die tijd is onduidelijk wat de financiële impact hiervan zal zijn. In het risicoprofiel is hiervoor een bedrag van € 1.000k opgenomen (bedrag ongewijzigd t.o.v. de jaarrekening 2023).
Beheersmaatregel: Lobby richting het rijk via o.a. de VNG en (lokale) media.
4. Participatiewet
Gemeenten ontvangen van het Rijk een gebundelde uitkering (BUIG) voor het bekostigen van de uitkeringen in het kader van de Participatiewet, IOAW, IOAZ en Bbz 2004 (levensonderhoud startende ondernemers) en voor de inzet van loonkostensubsidie. De bestaanszekerheid van inwoners met een laag inkomen staat onder druk. Het inkomensbeleid vanuit het Rijk blijkt ontoereikend; gemeenten moeten de negatieve effecten op inwoners opvangen. Het Rijk werkt aan een stelselherziening voor de Participatiewet en het toeslagenstelsel die in 2025 verwacht wordt. Mogelijk dat dit gevolgen heeft op onze begroting vanaf 2025.
Het risicobedrag is verhoogd van € 500k (jaarrekening 2023) naar € 1.000k.
Beheersmaatregel: Adequate toepassing van wettelijke regelgeving en gerichte inzet van re-integratiemiddelen. Monitoren op uitvoering en resultaten en tijdig bijsturen waar nodig en mogelijk.
5. Kosten van personele inzet
Een van de ombuigingen betreft het structureel verlagen van de uitvoeringslasten (‘herijking balans formatie en bezetting’). Voor de jaren 2025-2028 zijn besparingen ingeboekt (718K oplopend naar 1.154K). Onder andere door het kritisch beoordelen van vacatures en terughoudendheid bij inzet van externen geven we hieraan invulling. Ook het gericht toepassen van strategische personeelsplanning levert hier een bijdrage aan. In 2024 zijn gerichte maatregelen getroffen om personele lasten terug te dringen (zie raadinformatiebrief van 25 april en 11 juli 2024). We nemen hiervoor een risicobedrag op van 500K (verlaagd met 1.000k t.o.v. jaarrekening 2023).
Beheersmaatregel: kritische afweging (nut en noodzaak) bij inzet en aantrekken van nieuw personeel en externe inhuur.
Stelpost overige risico's
In deze inventarisatie is een stelpost opgenomen voor diverse overige risico's. Bijvoorbeeld voor mogelijke rekeningtekorten, hogere exploitatielasten en kostenstijgingen bij projecten en grondcomplexen. Deze stelpost is ongewijzigd t.o.v. de jaarstukken 2023.
Beheersingsmaatregelen
Uit de beschrijving van de risico's kunt u opmaken dat diverse risico's grotendeels door ons niet te beïnvloeden zijn omdat ze buiten onze invloedssfeer liggen. Voor alle risico's geldt dat we sturen op die onderdelen waar we wel invloed op hebben (zgn. beheersing), dat is echter nog geen garantie dat de risico's zich niet voor zullen doen.
Het verder uitwerken en implementeren van beheersmaatregelen is onderdeel van het groeiproces om te komen tot een professioneel niveau van risicobeheersing. Onderdeel van dit proces is het opstellen van een 'Nota risicomanagement' die gepland staat voor 2024. In die nota geven we kaders ten aanzien van risicobeheer en leggen we vast hoe we hiermee omgaan. Dit groeiproces moet het mogelijk maken om (meer) bewust om te gaan met risico's en hiervoor in gesprek te gaan welke maatregelen we treffen en welke risico's we accepteren.