Met de kadernota 2025-2028 zijn de uitgangspunten voor deze begroting vastgesteld. Dat is dan ook het vertrekpunt voor onderstaande tabellen. De meerjarenbegroting, en daarmee de cijfers in alle tabellen in deze begroting, zijn gebaseerd op bestaand beleid. Hierin zijn al uw besluiten tot en met de Kadernota 2025 verwerkt. Daarnaast zijn ook de structurele effecten van de meicirculaire gemeentefonds 2024 en de bestuursrapportages 2024 financieel vertaald en zijn er nog een paar nieuwe ontwikkelingen opgenomen. Tot slot is een aantal aanvullende maatregelen opgenomen, n.a.v. de behandeling van de kadernota en de gesprekken met onze maatschappelijke organisaties.
De onderstaande tabel laat de ontwikkeling van de meerjarenraming 2025-2028 samengevat zien. Een nadere toelichting van de opbouw leest u in deze paragraaf.
Tabel 1: Samengevat meerjarig perspectief
(bedragen x € 1.000,-) | B 2025 | B 2026 | B 2027 | 2028 |
|---|---|---|---|---|
Begrotingssaldi | 135 | -2.072 | 493 | 599 |
In deze begrotingssaldi is een aantal aanvullende maatregelen opgenomen ten opzichte van de kadernota 2025. Dit betreft:
- De sociale basis is belangrijk voor onze maatschappelijke opgaven in onze samenleving. Naar aanleiding van amendement A1 en de daarop volgende gesprekken met de maatschappelijke organisaties, hebben wij de maatregelen uit de kadernota 2025 verminderd voor de jaren 2027 en 2028. Dit hebben wij gedaan door na 2026 niet verder te bezuinigen op de sociale basis.
- Tijdens de behandeling van de kadernota is door de raad tevens een motie aangenomen gericht op de voorgenomen bezuinigingen binnen het minimabeleid. Hieraan hebben wij gevolg gegeven door een aangepaste maatregel op te nemen. Hiermee verzachten wij de impact.
- Wij zijn geconfronteerd met omvangrijke autonome ontwikkelingen op taken binnen het sociaal domein, ontwikkelingen waar we door het Rijk niet toereikend op worden gecompenseerd. Dit betekent ook dat wij vanaf nu extra in zullen moeten zetten op maatregelen die de negatieve autonome ontwikkelingen binnen programma 1 Samenleving compenseren. We realiseren ons dat we hiermee ook buiten de gebaande paden moeten denken en een grote omslag in denken en doen nodig hebben. Alleen zo kunnen we ook op langere termijn deze autonome ontwikkelingen het hoofd bieden. Enerzijds is de inzet op extra middelen vanuit het Rijk. Anderzijds is de keuze om de komende jaren in te zetten op een transformatie binnen Programma 1 Samenleving. Voor deze transformatie maken we transitiekosten.
- De voorgestelde maatregelen in de kadernota en de uitwerking in deze programmabegroting geven ruimte om vanaf 2027 te investeren in ambities die blijvend bijdragen aan de opgaven in onze gemeente. Dit biedt financiële ruimte voor investeringen in de volgende bestuursperiode.
- Het is de bestuurlijke ambitie om de algemene reserve te versterken door € 1 miljoen per jaar te storten. In de kadernota is de storting voor 2025 komen te vervallen. We zien nu ruimte om in 2025 alsnog de algemene reserve te versterken. Voor het jaar 2025 bedraagt de storting € 871 k als gevolg van (bij programmabegroting 2025) aangenomen amendement A7 'Rijksgelden beschikbaar stellen voor het beoogde doel: bibliotheek'. Deze storting is verwerkt in voorliggende versie van de Programmabegroting 2025.
Tabel 2: Aanvullende maatregelen na kadernota
Aanvullende maatregelen na kadernota: | B 2025 | B 2026 | B 2027 | B 2028 |
|---|---|---|---|---|
Verlagen ombuiging sociale basis (impact verzachten) | 0 | 0 | -260 | -410 |
Alternatief voorstel bezuinigingen minimabeleid | -253 | -129 | -178 | -228 |
Transformatie Programma 1 Samenleving: ombuiging | 0 | 745 | 1.722 | 2.603 |
Transformatie Programma 1 Samenleving: transitiekosten | -500 | -500 | -400 | -300 |
Ambities toekomstige opgaven | -1.000 | -2.000 | ||
Dotatie algemene reserve / versterken financiële positie | -1.000 | |||
TOTAAL | -1.753 | 116 | -116 | -335 |
Ten aanzien van de kadernota 2025 is het financiële perspectief voor de jaren 2025 en 2026 licht verslechterd en voor 2027 en 2028 verbeterd.
Tabel 3: Meerjarig perspectief
Bedragen x € 1.000 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | |
Primitieve begroting 2024 (na amendement) | 769 | -6.431 | -8.000 | -8.000 | |
Mutaties KN25 | Autonome ontwikkelingen | -9.009 | -6.768 | -5.101 | -8.011 |
|---|---|---|---|---|---|
Ombuigingen | 8.506 | 11.150 | 13.124 | 15.129 | |
Saldo Solide Kadernota 2025 | 266 | -2.049 | 23 | -882 | |
Mutaties PB25 | Effect meicirculaire 2024 | 5.418 | 4.730 | 4.394 | 6.444 |
Structurele effecten Beraps 2024 | -2.613 | -3.408 | -3.352 | -3.352 | |
Overige ontwikkelingen | -1.033 | -1.234 | -229 | -949 | |
Aanvullende maatregelen na KN25 | -1.753 | 116 | -116 | -335 | |
Saldo Programmabegroting 2025 | 285 | -1.845 | 720 | 926 | |
Correcties | Amendement A8 - Betaald parkeren | -150 | -150 | -150 | -150 |
budget 'Ik buurt mee' | -100 | -100 | -100 | ||
budget Integrale wijkaanpak | -100 | ||||
Primitieve begroting 2025 (incl. 1e begr.wijz.) | 135 | -2.095 | 470 | 576 | |
Amendementen | A1 Samenwerken aan een sterke sociale basis | ||||
A7 Inzet geoormerkt geld voor bibliotheek | |||||
A8 Een podium voor onze inwoners | 23 | 23 | 23 | ||
Begroting 2025 (incl. amendementen) | 135 | -2.072 | 493 | 599 | |
Tabel 4 Incidentele baten en lasten
Tabel: specificatie saldo Omschrijving (bedragen x € 1.000) | B 2025 | B 2026 | B 2027 | B 2028 |
|---|---|---|---|---|
Waarvan incidenteel | -3.297 | -450 | 365 | 790 |
Waarvan structureel | 3.432 | -1.622 | 128 | -191 |
Per saldo | 135 | -2.072 | 493 | 599 |
Hieronder worden de resterende posten in de tabel 3 toegelicht.
Kadernota 2025
Binnen de kadernota is naast diverse autonome ontwikkelingen een pakket aan ombuigingsmaatregelen vastgesteld met een hoogte van € 8,5 miljoen in 2025 en oplopend tot € 15,1 miljoen in 2028. Deze maatregelen zijn noodzakelijk om met name de verlaging van het gemeentefonds vanaf 2026 (het “ravijnjaar”) enigszins te kunnen dekken.
Effect meicirculaire 2024
Tijdens het opstellen van de Kadernota 2025 en de 1e Berap 2024 was de meicirculaire 2024 van het gemeentefonds nog niet door het Ministerie van BZK gepubliceerd. Vooruitlopend op de publicatie is in de Kadernota 2025 wel een inschatting gemaakt van de financiële effecten van het schrappen van de opschalingskorting, zoals die door het Rijk al was aangekondigd.
De meicirculaire bevat informatie over de nieuwe financieringssystematiek vanaf 2024, een incidentele compensatie vanaf 2024 tot en met 2029 en het schrappen van de oploop van de opschalingskorting vanaf 2026. Ondanks dat de meicirculaire leidt tot een positieve bijstelling van de begroting, blijft de opschalingskorting de grootste impact op het negatieve begrotingsresultaat voor de jaren 2026 en verder. In de meicirculaire 2024 zijn onder meer de loon- en prijsbijstellingen voor het jaar 2025 opgenomen. Dit leidt tot een positieve bijstelling. Echter daarvoor moeten ook de hogere kosten door loon- en prijsstijgingen worden gecompenseerd. Deze kosten komen tot uitdrukking bij met name ‘Overige ontwikkelingen’.
Een nadere toelichting van deze financiële mutaties is terug te lezen in de memo 'Financiële effecten meicirculaire gemeentefonds 2024' dat op 24 juni 2024 met de Gemeenteraad is gedeeld.
Structurele effecten Beraps 2024
De structurele effecten van de bestuursrapportage 2024 zijn doorvertaald naar de begroting 2025, dit betreffen de volgende grote posten:
- We verwachten hogere kosten én een hogere Rijksbijdrage voor het BUIG-budget, per saldo een nadeel van € 627.000 structureel. Vooruitlopend hierop nemen we nu op basis van een inschatting een verhoging van de Rijksbijdrage structureel mee.
- Wij verwachten met betrekking tot de kosten van Begeleiding € 868.000 structureel hoger uit te komen en voor Huishoudelijke Hulp € 367.000 hoger.
- Op het terrein Jeugdzorg verwachten we dat de kosten €1,1 miljoen structureel hoger uitkomen.
- De aanpassing van de Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Rheden 2024 geeft per saldo een nadelig effect van € 145.000.
- In de begroting 2024-2027 is een stelpost opgenomen ad € 972.000 voor dekking van prijsstijgingen. Op basis van geactualiseerde berekening bij Berap 2 kan deze post worden verlaagd met € 372.000 in 2025, en moet deze worden verhoogd in de jaren erna met €428.000.
Tabel 5: Berap effecten
Structurele effecten Beraps 2024: | B 2025 | B 2026 | B 2027 | B 2028 |
|---|---|---|---|---|
BUIG hogere inkomsten- hogere uitgaven | -627 | -627 | -627 | -627 |
Doelgroepenvervoer | 122 | 127 | 183 | 183 |
Huishoudelijke Hulp | -367 | -367 | -367 | -367 |
Jeugdzorg | -1.100 | -1.100 | -1.100 | -1.100 |
Verord. Wmo-Pgb | -145 | -145 | -145 | -145 |
Wmo Begeleiding | -868 | -868 | -868 | -868 |
Stelpost prijsstijgingen | 372 | -428 | -428 | -428 |
TOTAAL | -2.613 | -3.408 | -3.352 | -3.352 |
Overige ontwikkelingen
Wij verwachten in het vierde kwartaal een nieuwe langlopende lening af te sluiten van € 15.000.000. Tezamen met het herfinancieren van aflopende leningen leidt dit tot extra rentelasten met ingang van 2025 van € 689.000.
Ook zijn de salarislasten voor 2025 conform CAO aangepast met een verhoging van € 402.000.
De raad heeft in de Kadernota 2025 besloten tot een herijking van de balans taken, formatie en bezetting voor de gemeentelijke organisatie. Wij betrekken de aanpassing van de CAO verhoging met ingang van 2026 bij deze herijking. Voor bovenformatieven en voormalig personeel wordt geen structureel budget in de begroting opgenomen maar wordt dit jaarlijks op basis van de actuele stand van zaken opnieuw berekend. Voor 2025 verwachten we hiervoor incidenteel € 191.000 nodig te hebben om deze kosten te kunnen dekken. Jaarlijks worden de kosten voor afval en riool herijkt. Omdat deze onderdelen kostendekkend zijn door middel van de afval- en rioolheffing moeten op basis daarvan ook de baten worden aangepast (vanuit een verhoging van de heffingen, danwel mutaties voorziening riool of reserve afval). Dit hebben wij verwerkt in de meerjarenbegroting. Conform amendement A6 (bij kadernota 2025) is de voorgenomen ombuiging op urencapaciteit wethouders vervallen.
Tabel 6: Overige ontwikkelingen
Overige ontwikkelingen: | B 2025 | B 2026 | B 2027 | B 2028 |
|---|---|---|---|---|
Hogere rentelasten | -689 | -689 | -689 | -689 |
CAO salarissen | -402 | -402 | -402 | -402 |
Bovenformatieven | -191 | |||
Riool & afval wijzigingen | 461 | 995 | 327 | |
Amendement A6- reductie urencapaciteit wethouders KDN 2025 terugdraaien | -70 | -140 | -140 | |
Overig | -212 | -73 | 7 | -45 |
TOTAAL | -1.033 | -1.234 | -229 | -949 |